Werkvelden en Doelgroepen

Muziektherapie in de VV-MT

Binnen de doelgroep van de werkveldgroep Verpleging en Verzorging wordt veel gewerkt met mensen die een vorm van dementie hebben. Mensen met dementie ervaren problemen bij het denken en begrijpen. Het voelen blijft bestaan en het muzikale brein blijft lang in stand, hierdoor is muziek een geschikt middel om bij deze doelgroep therapeutisch in te zetten. Muziek heeft een effect op emoties en stemming en kan cliënten hierdoor helpen hiermee om te gaan. Ook heeft muziek kenmerken die ingezet kunnen worden bij neurologische problemen.

Ook mensen met andere hersenaandoeningen vallen binnen de werkveldgroep Verpleging en Verzorging. Denk hierbij aan cliënten die problemen ervaren na een herseninfarct of -bloeding, door de ziekte van Parkinson of Huntington of door hersenletsel na een trauma.

Wat kan muziektherapie betekenen voor mensen in bovenstaande doelgroep? Hier treft u de mogelijkheden aan:

  • Acceptatie van de ziekte en rouwverwerking
  • Vermindering van stress
  • Behouden van cognitieve vaardigheden
  • Behoud van contactmogelijkheden
  • Verminderen van onrustig, agressief of apathisch gedrag
  • Verbeteren van depressieve en angstklachten
  • Ondersteuning bij bewegingsstoornissen
  • Verbeteren van taal- en spraakproblemen
  • Verzachten van pijn
  • Stervensbegeleiding
  • Mantelzorgondersteuning

Er zijn binnen de muziektherapie verschillende manieren om aan de ervaren problemen te werken. Zo kan de muziektherapeut samen met de cliënt naar muziek luisteren die een bepaald gevoel oproept bij de cliënt. Ook zijn er verschillende actieve technieken die worden ingezet, zoals het samen zingen, het samen spelen op diverse instrumenten als piano, djembé en percussie. Het is ook mogelijk met of voor de cliënt een lied te schrijven over zijn of haar situatie. Uitgaande van de muziek is het mogelijk om samen herinneringen op te halen, de cliënt door eigen actieve deelname een succes te laten ervaren, verschillende vaardigheden te oefenen (zoals spraak, motoriek en geheugen) en hun emoties de ruimte te geven.
Muziektherapeuten in het werkveld verpleging en verzorging werken samen met andere disciplines die betrokken zijn bij de zorg voor en behandeling van de doelgroep, zoals de specialist ouderenzorg, psycholoog, ergotherapeut, fysiotherapeut, logopedist, verzorging en verpleging.

In een muziektherapeutische sessie ontstaan regelmatig mooie en ontroerende momenten. Zoals de therapeut die tijdens het zingen voor een stervende cliënt een traan over de wang van de cliënt ziet lopen. Een cliënte in een vergevorderd stadium van dementie die een lied meezingt dat ze nog van vroeger kent. Een geagiteerde cliënt die door inzet van de muziek tot rust komt.

Muziektherapie in GGZ/ Verslavingszorg

De Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) laat zich omschrijven als een toegepaste wetenschap die zich met de psychische gezondheid van mensen bezighoudt. Vanuit dit kader wordt onderzoek gedaan en worden toepassingsmogelijkheden ontwikkeld om de aldus verworven kennis in te zetten om de geestelijke gezondheid en de kwaliteit van leven van mensen te bevorderen dan wel te herstellen. Tevens wordt binnen de GGZ gestreefd naar het voorkómen van psychische problemen. Doelen waar de GGZ zich voor gesteld ziet zijn onder meer het versterken van autonomie, het reguleren van emoties, verliesverwerking en sociaal functioneren.

Inzet muziektherapie

Muziektherapie richt zich op doelen die de stoornis overstijgen en kan onderdeel uitmaken van de behandeling van uiteenlopende psychische klachten. Door muziektherapeuten wordt een breed scala van klachten geadresseerd, zoals ADHD, angststoornissen, anorexia nervosa, autisme, bipolaire stoornis, borderline, boulimia nervosa, dementie, depressie, eetstoornissen, Korsakov, obesitas, persoonlijkheidsstoornissen, posttraumatische stress, schizofrenie, seksuele problemen en verslaving. Er wordt veel gewerkt met ervaringsgerichte oefeningen en methodieken, zowel receptief in de vorm van luisteropdrachten, als actief door het samen muziek maken. De werkvormen worden ingezet om te werken aan bewustwording en kunnen ook leiden tot psycho-educatie betreffende bijvoorbeeld emoties en het in kaar brengen van disfunctionele patronen. Hiermee wordt gepoogd de weg vrij te maken om anders om te gaan met negatieve emoties en de overlevingsstrategieën te verbeteren.

 

Onderzoek

Onderzoek van Ghetti et. al (2022) naar muziektherapie in de verslavingszorg lijkt uit te wijzen dat dit een mogelijk positief effect heeft op de reductie van zucht naar verdovende middelen in vergelijking met de standaard behandeling waar muziektherapie geen deel van uit maakt. Ook wordt het vermoeden uitgesproken dat muziektherapie de motivatie voor behandeling en verandering vergroot.

Ghetti C, Chen X-J, Brenner AK, Hakvoort LG, Lien L, Fachner J, Gold C. (2022). Music therapy for people with substance use disorders. Cochrane Database of Systematic Reviews 2022, Issue 5. Art. No.: CD012576. DOI: 10.1002/14651858.CD012576.pub3.

Bidabadi en Mehryar (2015) beschrijven in een gerandomiseerd onderzoek dat muziektherapie als toevoeging aan standaard behandeling effectief lijkt te zijn in het reduceren van obsessies bij mensen met een obsessief compulsieve stoornis, als ook dat er een positief effect lijkt te zijn bij co-morbide angst en depressie.

Bibadi SS, Mehryar A. (2015). Music therapy as an adjunct to standard treatment for obsessive compulsive disorder and co-morbid anxiety and depression: A randomized clinical trial. Journal of Affective Disorders 2015, Volume 184, 13-17.

In een Nederlands onderzoek tonen Aalbers et. al. (2020) aan dat improviserende muziektherapie om depressie te voorkomen bij een groep vrouwelijke studenten een significante verbetering teweeg bracht in het kunnen reguleren van emoties en in de reductie van depressieve symptomen, hetgeen bij de follow up na vier weken nog steeds het geval was.

Aalbers S, Spreen M, Pattiselanno K, Verboon P. Vink A, Hooren S. van. (2020). Efficacy of emotion-regulating improvisational music therapy to reduce depressive symptoms in young adult students: A multiple-case study design. The Arts in Psychotherapy, Volume 71, 101720

Trauma en Muziektherapie

Een trauma kan ontstaan nadat iemand één of meerdere schokkende gebeurtenis heeft meegemaakt of lang is blootgesteld aan situaties van ernstige machteloosheid. Men kan dan blijvende gevoelens van angst, woede of eenzaamheid ervaren. Bij een eenmalig trauma gaan klachten vaak vanzelf over. Bij langdurige blootstelling of ander omstandigheden kunnen de klachten lang blijven voortbestaan. We spreken dan van posttraumatische stress stoornis (PTSS). De ingrijpende gebeurtenissen blijven dan steeds terugkeren in gedachten of dromen. Bijkomende verschijnselen zijn bijvoorbeeld spanning, onrust, moeite met concentreren, slecht slapen en extra op je hoede zijn. Fysieke klachten, zoals hartkloppingen, heftig schrikken van kleine geluiden en zweten komen ook voor.

Mensen die kwetsbaar zijn voor PTSS zijn mensen die misbruikt of verwaarloosd zijn, mensen die in gewelddadige conflictsituaties zijn geweest, mensen die hebben moeten vluchten uit hun vertrouwde omgeving of te maken hebben (gehad) met structurele schending van mensenrechten. Gevoelens zoals angst en rouw, onzekerheid over eigen identiteit en toekomstperspectief spelen een rol bij het ontwikkelen van onder andere PTSS.

Werkwijze muziektherapie

Trauma heeft direct invloed op ons vermogen om te praten, waardoor gesprekstherapie vaak lastig is. Ook kan blootstellen aan trauma-herinneringen de persoon opnieuw een trauma laten herbeleven. De muziektherapeut gebruikt de muziek om het verbale gedeelte te omzeilen en de cliënt te ondersteunen in het rust en ontspanning kunnen oproepen voor zichzelf. De cliënt krijgt muzikale handvatten hoe zelf momenten van paniek of angst te verminderen; we noemen dit zelfregulatie. Dit kan zijn zingen, stampen, klappen.

Zorgvuldig werkt de therapeut muzikaal aan het herkennen van, verwerken en integreren van de emoties en gedachten die gepaard gaan met de herinnering aan de traumatische gebeurtenis. Muziek kan iemands spanning laten kanaliseren, uiten of afleiden en gevoelloosheid door het trauma tegengaan.

Muziek kan ook een zekere mate van onvoorspelbaarheid hebben. De muziektherapeut kan zorgvuldig spelen met de muzikale verwachtingen in melodie, harmonie en ritme zodat de cliënt kan oefenen in het omgaan met onverwachte situaties. De muziektherapeut bouwt deze geluiden en onvoorspelbare structuren voorzichtig op zodat de cliënt ervaringen kan opdoen in een veilige omgeving en zodoende steeds meer met onverwachtse situaties weer leert omgaan zonder te schrikken of verstarren.

Dit bevordert de verwerking van het trauma. Tijdens de muziektherapie leert de cliënt veiligheid voor zichzelf te scheppen door bijvoorbeeld het herkennen en aangeven van grenzen; ervaren van controle over het eigen handelen en spanning en gevoelens op een veilige manier te leren uiten.
Muziektherapie kan individueel en in groepsverband plaatsvinden, afhankelijk van de doelstelling van de cliënt.

 

Onderzoek

Een theoretische review van Landis-Shack et. Al. (2017) toont aan dat muziektherapie effectief is als aanvullende behandeling bij PTSS, zeker op het gebied van het vinden van steun bij lotgenoten, emotieregulatie, verhoogde plezierbeleving en angstreductie. Muziektherapie kan symptomen verminderen en het functioneren verbeteren. Bovendien heeft muziektherapeutische behandeling invloed op de veerkracht van de cliënt met PTSS en kan drempelverlagend werken bij mensen die door stigmatisering behandeling vermijden.

Gerandomiseerd onderzoek van Beck et. Al. (2020) onder 74 volwassen getraumatiseerde vluchtelingen toont aan dat muziektherapie net zo effectief is als standaard psychologische behandeling bij het verminderen van symptomen gerelateerd aan PTSS. Significante veranderingen werden gezien bij het welzijn en bij dissociatie symptomen zes maanden na de muziektherapeutische behandeling.

Twee Nederlandse studies onderzochten een Kortdurende muziektherapie behandeling SMAART bij cliënten met PTSS. Zij rapporteren significante vermindering in PTSS-symptomen, een significante verbetering op het gebied van overprikkeling, stemming, cognitie en aandacht (Hakvoort et al., 2020; Macfarlane et al., 2019).
Luisteren naar ontspannende muziek blijkt een gunstig effect te hebben op slaap bij getraumatiseerde vluchtelingen (Jespersen & Vuust, 2012; Blanaru et al., 2012).

Gooding en Langston (2019) beschrijven dat militairen met PTSS baat kunnen hebben bij muziektherapie. Echter, de kwaliteit van het beschikbare onderzoek is nog laag en meer onderzoek is nodig. Dit is in lijn met de systematische review van Baker et al. (2018), die stelt dat de kwaliteit van het tot nu toe beschikbare onderzoek bij muziektherapie en PTSS is nog vrij laag is en beveelt aan om hier in toekomstig wetenschappelijk onderzoek aandacht voor te hebben.

Baker, F. A., Metcalf, O., Varker, T., & O’Donnell, M. (2018). A systematic review of the efficacy of creative arts therapies in the treatment of adults with PTSD. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 10(6), 643–651.

Beck, B., Mever, S., Simonsen, E., Søgaard, Petersen, I., Arnfred, S., Tellier & Moe., T. (2021). Music therapy was noninferior to verbal standard treatment of traumatized refugees in mental health care: Results from a randomized clinical trial. European Joural of psychotraumatology, 12 (1) 1930960.

Bensimon, M. (2022) Integration of trauma in music therapy. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, Vol 14 (3), 367-376.

Bensimon, M. (2020) Relational needs in music therapy with trauma victims: the perspective of music therapists. Nordic Journal of Music Therapy, 29 (3) 240-254.

Blanaru, M., Bloch, B., Vadas, L., Arnon, Z., Ziv, N., Kremer, I. & Haimov, I. (2012). The effects of music relaxaton and muscle relaxation techniques on sleep quality and emotional measures among individuals with posttraumatic stress disorder. Mental Illness, 4 (2) 19-24.

Landis-Shack, N., Heinz, A. J., & Bonn-Miller, M. O. (2017). Music therapy for posttraumatic stress in adults: A theoretical review. Psychomusicology: Music, Mind, and Brain, 27(4), 334–342.

Gooding, L. F. & Langston, D. G. (2019). Music Therapy with Military Populations: A Scoping Review. Journal of Music Therapy, 56, (4), 315-347.

Hakvoort, L., de Jong, S., van de Ree, M., Macfarlane, C., & de Haan, H. (2020). Music Therapy to Regulate Arousal and Attention in Patients With Substance Use Disorder and Posttraumatic Stress Disorder: A Feasibility Study. Journal of Music Therapy, 57 (3) 353-378.

Jespersen, K., & Vuust, P. (2012). The effects of relaxation music listening on sleep quality in traumatized refugees: A pilot study. Journal of Music Therapy, 49(2), 205–229

Macfarlane, C., Masthoff, E., & Hakvoort, L. (2019). Short-term Music therapy Attention and Arousal Regulation Treatment (SMAART) for prisoners with posttraumatic stress disorder: a feasibility study. Journal of Forensic Psychology: Research & Practice, 19(5), 376-392.

Muziektherapie in de revalidatie

Revalidatie is een medische term voor herstel. Hier worden cliënten opgenomen die net een ongeluk of groot medische ingreep gehad hebben. Bij opname coördineert een revalidatiearts wat de cliënt voor de behandeling nodig heeft. Muziektherapie is een van de te overwegen behandelmethoden.
Sinds 2012 wordt muziektherapie in vrijwel alle revalidatie instelling als behandelmethode ingezet. Individuele behandelingen vinden het meest plaats met een gemiddelde van 75% in tegenstelling tot de minder gegeven groepstherapieën (25%). De muziektherapie is gericht op alle aspecten die in de revalidatie een grote rol spelen, namelijk bij de motorische, cognitieve, sociale en emotionele aspecten. Daarnaast vindt muziektherapie vaak plaats in een multidisciplinaire setting. Dit betekent in samenwerking met andere behandelaren, zoals psychologen, maatschappelijke werkers, logopedisten, ergotherapeuten of fysiotherapeuten.
De behandelmethoden die binnen muziektherapie in de revalidatie van toepassing zijn, zijn gebaseerd op de theorie dat het brein in staat is om nieuwe neurale verbindingen aan te leggen in vorm van synapsen. Dit noemt men ook de plasticiteit van het brein. Kleine moleculen die voor de overdracht van signalen in de hersenen een rol spelen, namelijk neurotransmitter dragen bij aan de plasticiteit van de hersenen. Muziek kan voor een verhoogde concentratie neurotransmeter dopamine en glutaminezuur zorgen, waardoor er sprake kan zijn van een betere plasticiteit in de hersenen.

Een voorbeeld waarbinnen de plasticiteit van het brein binnen een muziektherapiebehandeling een grote rol speelt is bij het opnieuw aanleren van bewegingen die cliënten door bijvoorbeeld een ongeluk niet meer kunnen doen. De muziektherapeut kijkt dan eventueel in samenwerking met een fysiotherapeut welke vergelijkbare bewegingen de cliënt op een instrument wel kan uitvoeren met het brein langzamerhand leert om weer de normale beweging uit te voeren door deze hersenverbindingen weer aan te maken of te versterken. Als iemand bijvoorbeeld zijn hand niet goed kan gebruiken, kan dit getraind worden door op een trommel te slaan.
Een andere behandelmethode die een grote rol speelt in de revalidatie is Speech Music Therapy for Afasia (SMTA). Bij deze methode is het doel om spraak zo goed mogelijk weer vloeiend terug te laten komen bij mensen met een spraakstoornis zoals verbale apraxie of een afasie. Vaak gebeurt dit in samenwerking met een logopedist. Bij deze methode wordt tekst aan melodie verbonden, waardoor het makkelijker is om uit te spreken. Vaak vindt SMTA in samenwerking met een logopedist plaats.

In de revalidatie is een is het belangrijk dat de muziektherapeut breed kijkt betreft de opties die er zijn. Zo is er soms een aangepast instrument nodig, waardoor het voor de cliënt wel mogelijk is om muziek te maken. Ook kunnen doelen breed uiteenlopen aangezien het brede scala aan factoren. Te denken valt aan leeftijd, cultuur en beperkingen van de cliënt.
Doelen die een belangrijke rol kunnen spelen binnen muziektherapie in de revalidatie zijn:

  • Trainen van aandacht
  • Emotioneel gericht
  • Cognitie gericht
  • Gedragsmatig gericht
  • Trainen van motorische functies
  • Stimuleren van ontspanning
  • Stimuleren tot contact
  • Verbeteren van sociale vaardigheden

Muziektherapie in de verstandelijk gehandicaptenzorg

Een verstandelijke handicap is de benaming voor een ontwikkelingsstoornis waarbij iemand zijn of haar ontwikkeling niet met een normale snelheid verloopt en het cognitieve, sociaal-emotionele en/of lichamelijke functioneren niet een gemiddeld niveau kan bereiken. Of iemand waarbij een beschadiging op latere leeftijd (NAH niet aangeboren hersenletsel) in zijn of haar hersenen heeft opgelopen waardoor de ontwikkelingsstoornis is ontstaan.
Het werkveld van de verstandelijke gehandicaptenzorg is erg breed. Op basis van IQ wordt in de DSM een onderscheid gemaakt tussen een licht, (IQ 50-70), matige (IQ 35-50), ernstige (IQ 20-35) en een diep (IQ lager dan 20) verstandelijke handicap. Mensen met een verstandelijke beperking hebben vaak een achterstand in hun cognitieve, sociaal-emotionele en lichamelijke ontwikkeling.

Cliënten binnen de verstandelijk gehandicaptenzorg zijn (vaak) afhankelijk van een zorgverlener. Zo hebben ze vaak begeleiding nodig bij hun Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen (ADL) en ondersteuning bij een gestructureerde dagbesteding. Daarnaast worden er binnen de verstandelijk gehandicaptenzorg verschillende behandelingen aangeboden. Hierbij kan gedacht worden aan logopedie, ergotherapie, fysiotherapie, psychologische/orthopedagogische ondersteuning en verschillende vaktherapieën zoals speltherapie, psychomotorische therapie of muziektherapie.

Verstandelijk gehandicaptenzorg en muziektherapie
Muziektherapie kan in de verstandelijk gehandicapten zorg bij zowel een individuele cliënt als een groep ingezet worden. Dit gebeurt over het algemeen op indicatie van de hoofdbehandelaar, vaak een arts of gedragswetenschapper.
De hulpvragen bij zo’n indicatie zijn heel divers. Ze kunnen worden ingedeeld in verschillende categorieën, namelijk:

  • Supportief; voor ondersteuning bij (emotionele) problemen
  • Palliatief; voor ondersteuning bij verlies, pijn of afscheid van het leven
  • Re-educatief; voor het inzicht geven in en beïnvloeden van probleemgedrag
  • Ortho-(ped)agogisch; voor ondersteuning bij de ontwikkeling

Doelstellingen die aan deze categorieën zijn gekoppeld, zijn onder andere:

  • Verbeteren van de emotionele balans en/of weerbaarheid
  • Verminderen van psychosomatische/chronische klachten en ondersteuning bij rouw en verlies
  • Verbeteren van sociale interacties en zelfvertrouwen vergroten
  • Aandacht vergroten en verbeteren van sociale vaardigheden

Muziektherapie kan bij het verwezenlijken van de specifieke hulpvraag een bijdrage leveren. Muziek zorgt er namelijk voor dat prikkels gestructureerd worden. Hierdoor wordt er een overzichtelijke en veilige omgeving gecreëerd. Mensen met een verstandelijke handicap hebben vaak moeite met situaties overzien en prikkels verwerken. Door muziek in te zetten, kan de cliënt zich makkelijker openstellen en contact maken met anderen.

Ook werkt muziektherapie goed bij mensen met een verstandelijke handicap omdat het een ervaringsgerichte manier van therapie is. Dit betekent dat er geen cognitieve grens is om in aanmerking te komen voor muziektherapie.

Onderzoek

Een onderzoek van Jacob et al. (2022) laat zien dat muziektherapie voor kinderen met een ontwikkelingsachterstand op veel manieren kan bijdragen. De uitkomsten van het onderzoek toonden aan dat de kinderen ontwikkelingen lieten zien op gebieden als spanningsboog, leesvaardigheid en ouder-kind relatie.

Een ander onderzoek van Kalgotra & Warwal (2017) toont ook de positieve effecten van muziektherapie bij het gedrag van kinderen met een ontwikkelingsachterstand. Kinderen met een milde ontwikkelingsachterstand hadden minder last van destructief gedrag na het krijgen van muziektherapie. Kinderen met een ergere ontwikkelingsstand lieten ook minder repetitief en hyperactief gedrag zien. Het spelen van een instrument of het luisteren naar muziek zorgde voor een positieve, relaxte ervaring waarbij ook de spierspanning afnam.

Jacob, U. S., Pillay, J., Oladipupo, O. O., Eni-Olorunda, T. & Asiru, A. B. (2022). Music Therapy for Individuals with Intellectual Disabilities: A Systematic Review. International Journal of Early Childhood Special Education, Vol. 14, no. 2.

Kalgotra, R. & Warwal, J. S. (2017). Effect of Music Intervention on Behaviour Disorders of Children with Intellectual Disability using Strategies from Applied Behaviour Analysis. Disability, CBR & Inclusive Development, Vol. 28 Issue 1, p161-177.

Forensische psychiatrie

Forensische psychiatrie is het grensvlak tussen geestelijke gezondheidszorg en de rechterlijke macht. Mensen die vallen onder forensische psychiatrie hebben een delict gepleegd, maar door de rechter of de officier van justitie niet volledig toerekeningsvatbaar worden verklaard vanwege psychiatrische of psychische problemen. Meest voorkomende psychiatrische problemen zijn psychose (schizofrenie), heftige persoonlijkheidsproblematiek, verslaving, ADHD, (licht) verstandelijke beperking. Onder forensische psychiatrie vallen jongeren binnen justitiële jeugd instellengen, patiënten in de penitentiaire psychiatrie (gevangenissen), volwassenen met een rechtelijke machtiging of ter beschikking stelling (TBS).

– de koppeling maken naar inzet van muziektherapie: werkwijze/spelvormen/interventies

Muziektherapie in de forensische psychiatrie is een onderdeel van een behandeling samen met andere beroepen zoals psychiaters, psychologen, vaktherapeutische beroepen, maatschappelijk werk, arbeidstoeleiders, groepswerkers, enzovoorts. Muziektherapeutische behandeling in de forensische psychiatrie richt zich op het verminderen van gedrag en gedachten die kunnen leiden tot nieuwe delicten (terugval preventie). Binnen muziektherapie oefenen cliënten met andere manieren van reageren en zich gedragen.

Muziektherapeuten werken zowel receptief, naar muziek luisteren, maar vooral door actief muziek te maken met cliënten. Vaak gebruiken muziektherapeuten in de forensische psychiatrie popmuziek instrumenten (drumstel, keyboard, basgitaar, elektrische gitaar) en drums zoals djembé’s. Binnen de forensische psychiatrie de muziektherapeuten gebruiken vooral populaire muziek en improvisatie. Muziekstijlen die veel gebruikt wordt is rock, hiphop, en muziek in eigen taal

Onderzoek

Chen, X. J., Leith, H., Aarø, L. E., Manger, T., & Gold, C. (2016). Music therapy for improving mental health problems of offenders in correctional settings: Systematic review and meta-analysis. Journal of Experimental Criminology, 12(2), 209-228.

Gold, C., Due, F. B., Thieu, E. K., Hjørnevik, K., Tuastad, L., & Assmus, J. (2021). Long-term effects of short-term music therapy for prison inmates: six-year follow-up of a randomized controlled trial. International journal of offender therapy and comparative criminology, 65(5), 543-557.

Hakvoort, L., Bogaerts, S., Thaut, M. H., & Spreen, M. (2015). Influence of music therapy on coping skills and anger management in forensic psychiatric patients: An exploratory study. International journal of offender therapy and comparative criminology, 59(8), 810-836

Kind en Jeugd

De werkveldgroep Kind en Jeugd is bedoeld voor muziektherapeuten werkzaam met kinderen en jongeren met uiteenlopende problemen, diagnoses en daaruit voortkomende hulpvragen.

Problematieken en diagnoses:

  • (Zeer) Ernstige Meervoudige Beperking en bijkomende beperkingen, afgekort (Z)EMB
  • Aangeboren Hersenletsel
  • Niet Aangeboren hersenletsel (NAH)
  • Neuromusculaire Aandoeningen (NMA)
  • Kinder- en Jeugd oncologie
  • Trauma en hechting
  • Een (Licht) Verstandelijke beperking (L)VB
  • Ontwikkelingsstoornissen zoals: ASS, ADHD, DCD
  • GGZ jeugd, Psychiatrische problematiek

Hulpvragen:

  • Interactie met de ander / contact vergroten (ook ouder en kind)
  • (gedeeld) Plezier beleven
  • Ontspanning
  • Stimuleren van communicatie / taal, pre-verbale voorwaarden
  • Mogelijkheden tot spel ontdekken (fysiek, plezier, aandacht)
  • Variatie in spel
  • Acceptatie en verwerking
  • Aandachtsproblemen
  • Spanningsregulatie
  • Zich kunnen/leren uiten
  • Emotieregulatie
  • Zelfvertrouwen vergroten
  • Herkennen en erkennen van emoties
  • Traumabehandeling
  • Verbeteren van lichaamsbesef
  • Fysieke klachten (buikpijn, hoofdpijn)
  • Schoolangst
  • Burn-out klachten
  • Verminderen van angstgevoelens / somberheidsklachten

Werkwijze/spelvormen/interventies

De muziektherapeuten in het werkveld Kind en Jeugd zetten diverse methodieken, werkwijzen en interventies in (evidence based of practice based):

  • Bewegingsliedjes/lichaamsliedjes, eventueel gecomponeerd en afgestemd op het kind
  • klanken zingen
  • Ronnie Gardiner Methode (RGM)
  • Neurologic Music Therapy (NMT)
  • Speech Music Therapy for Aphasia (SMTA)
  • Songwriting
  • Improvisatie en samenspel
  • Spelvormen met emotieskaartjes / dobbelsteen
  • Muzikale spelvormen
  • Samen spelen, spiegelen, nadoen
  • Bodypercussie
  • Uitlokken van actie-reactie in actieve muziekspelvormen
  • Inzet van muziektechnologie (muziekprogramma’s, apps, elektronische instrumenten zoals de Magic Flute, Groove Tube, Wind controllers)
  • Instrumentbeheersing (bijv. gitaar, piano etc.) waarbij gewerkt wordt aan planning, aandacht, samenwerking, structureren en instructies opvolgen
  • Muziek en beweging
  • Thematische Muzikale Sculpturen (TMS)
  • Receptieve muziektherapie, playlist maken

Onderzoek

Pater, M. (2022). Music therapy for children with Autism Spectrum Disorder: development and first evaluation of the Papageno Music Therapy Program. the University of Groningen research portal. https://research.rug.nl/en/publications/music-therapy-for-children-with-autism-spectrum-disorder-developm 

Porter, S., McConnell, T., McLaughlin, K., Lynn, F., Cardwell, C., Braiden, H. J., Boylan, J., & Holmes, V. (2016). Music therapy for children and adolescents with behavioural and emotional problems: a randomised controlled trial. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 58(5), 586–594. https://doi.org/10.1111/jcpp.12656 

Music Therapy for Traumatized Children. (2021, 6 augustus). CEI. https://www.edimprovement.org/post/music-therapy-traumatized-children 

Lambert-Jenkins, Brianna, “The Effectiveness of Music Therapy with Children Who Have Experienced
Trauma Using the Neurosequential Model of Therapeutics (NMT): A Literature Review” (2022). Expressive Therapies Capstone Theses. 531.
https://digitalcommons.lesley.edu/expressive_theses/531 

Standley, J. (2012). Music Therapy Research in the NICU: An Updated Meta-Analysis. Neonatal Network, 31(5), 311–316. https://doi.org/10.1891/0730-0832.31.5.311

Aalbers, S., Spreen, M., Pattiselanno, K., Verboon, P., Vink, A., & van Hooren, S. (2020). Efficacy of emotion-regulating improvisational music therapy to reduce depressive symptoms in young adult students: A multiple-case study design. The Arts in Psychotherapy, 71, 101720. https://doi.org/10.1016/j.aip.2020.101720